چهل حدیث درباره قرآن
بسم الله الرحمن الرحیم
چهل حدیث قرآنی
قال رسول الله صلی الله علیه وآله :
اِذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ، کَقِطَعِ الَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ .
هنگامی که فتنه ها، هم چون پاره های شب تاریک، شما را در خود پیچید، برشماست
که به قرآن تمسک جویید. اصول کافی ج2ص459
قال امیرالمؤمنین علیه السلام :
وَ اعلَموا اَنَّ هذَالقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یَغُشُّ، وَالهادِی الَّذی لایُضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ اَّلذی لایَکذِبُ .
بدانید که این قرآن پندآموز است که خیانت نمی کند؛ وهدایت گری است که گمراه نمی سازد ؛ وسخن گویی است که دروغ نمی گوید . نهج البلاغه خطبه 176
قال علی علیه السلام :
ما جالَسَ هذَاالقُرآنَ اَحَدٌ الّا قامَ عَنهُ بِزِیادَةٍ اَو نُقصانِ؛ زِیادَةٍ فی هُدًی اَو نُفصانِ مِن عَمًی .
هیچ کس با این قرآن همنشین نشد ، مگر آن که چون از نزد آن برخاست با فزونی و کاستی همراه بود؛ فزونی در هدایت، و کاستی ازکوردلی . نهج البلاغه خطبه 176
قال علی علیه السلام :
مَنِ اتَّخَذَ قَولَ اللهَ دَلیلًا ، هُدِیَ اِلَی الَّتی هِیَ اَقوَم .
هر کس که سخن خدا را راهنمای خود بگیرد ، به استوارترین راه ها هدایت می شود .
نهج البلاغه خطبه 147
قال الرّضا علیه السلام :
لا تَطلُبُوا الهُدی فی غَیرِالقُرآنِ فَتَضِلّوا.
هدایت را جز از قرآن مجویید که گمراه خواهید شد .
امالی صدوق /438
قال رسول الله صلی الله علیه و آله:
یاعَلی ! سَیِّدُ الکَلامِ القُرآنُ .
ای علی ! برترین سخن، قرآن است .
تفسیرابی الفتوح 2/319
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَلقُرآنُ غِنًی لاغِنی دونَهُ وَ لا فَقرَ بَعدَهُ .
قرآن، توانمندی است که هیچ توانی جایگزین آن نمی شود وپس از آن هیچ فقری باقی نمی ماند. تفسیرابی الفتوح 1/10
قال رسول الله صلی الله علیه وآله :
فَضلُ القُرآنِ عَلی سائِرِالکَلامِ کَفَضلِ اللهِ عَلی خَلقِهِ
برتری قرآن بر سایر سخنان، همانند برتری خداوند است بر بندگانش .
جامع الاخبار / 47
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَصدَقُ القَولِ وَ اَبلَغُ المَوعِظَةِ وَ اَحسَنُ القَصَصِ، کِتابُ اللهِ .
راست ترین گفتار و رساترین پندها و نیکوترین قصه ها کتاب خداست .
امالی صدوق /394
قال عَلی علیه السلام :
اَفضَلُ الذِّکرِ القُرآنُ بِهِ تُشرَحُ الصُّدورِ وَ تَستَنیرُ السَّرائِرِ.
برترین ذکر، قرآن است، به وسیله آن سینه ها گشوده وپوشیده ها روشن شود.
شرح غررالحکم 2/45
قال علی علیه السلام :
فیهِ رَبیعُ القُلوبِ وَیَنابیعُ العِلمِ وَ ما لِلقَلبِ جِلاءٌ غَیرُهُ .
قرآن بهار دل ها و چشمه های دانش است و دل را جز به وسیله آن جلایی نیست .
نهج البلاغه خطبه 176
قال علی علیه السلام :
اِنَّ القُرآنَ ظاهِرُهُ اَنیقٌ وَ باطِنُهُ عَمیقٌ .
ظاهر قرآن شگفت انگیز و زیبا و باطنش ژرف و عمیق است .
اصول کافی 2/599
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
حَمَلةُ القُرآنِ عُرَفاءُ اَهلِ الجَنَّةِ .
حاملان قرآن معروف ترین اهالی بهشت هستند .
اصول کافی 2/606
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَشرافُ اُمَّتی حَمَلةُ القُرآنِ .
شریفان امت من حاملان قرآنند .
خصال صدوق 1/7
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَهلُ القُرآنِ اَهلُ اللهِ وَخاصَّتُهُ .
اهل قرآن اهل خدا و خاصان بارگاه اویند .
مجمع البیان 1/15
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اِنَّ هذَا القُرآنَ مَأدَبَةُ اللهِ فَتَعَلَّموا مَأدَبَتَهُ مَا استَطَعتُم .
این قرآن ادبستان خداوند است پس تا آنجا که می توانید از این ادبستان بیاموزید.
مجمع البیان 1/16
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اِنَّ هذَا القُرآنَ مَأدُبَةُ اللهِ فَتَعَلَّموا مَأدُبَتَهُ مَا استَطَعتُم .
این قرآن میهمانی ویژه خداوند است پس تا آنجا که توان دارید از این ضیافت بهره ببرید.
مجمع البیان 1/16
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
خَیرُکُم مَن تَعَلَّمَ القُرآنَ وَ عَلَّمَهُ .
بهترین شما کسی است که قرآن را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد .
مستدرک الوسائل 4/235
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
مَن عَلَّمَ آیَةً فی کِتابِ اللهِ تَعالی، کانَ لَهُ اَجرُها ما تُلِیَت .
هر که آیه ای از کتاب خدا را به دیگری بیاموزد، پاداش آن آیه، تا زمانی که خوانده می شود به او نیز می رسد . مستدرک الوسائل 4/235
قال علی علیه السلام :
تَعَلَّمُوا القُرآنَ ؛ فَاِنَّهُ اَحسَنُ الحَدیثِ .
قرآن را فرا گیرید، زیرا که قرآن نیکوترین سخن هاست .
نهج البلاغه خطبه 110
قال الصادق علیه السلام :
یَنبَغی لِلمُؤمِنِ اَن لا یَموتَ ، حَتّی یَتَعَلَّمَ القُرآنَ ، اَو یَکونَ فی تَعلیمِهِ .
شایسته است که مؤمن از دنیا نرود، مگر آن که قرآن را فرا گیرد ویا در حال آموختن آن باشد . اصول کافی 2/607
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَدِّبوا اَولادَکُم عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبِیِّکُم وَ حُبِِّ اَهلِ بَیتِهِ وَ قِراءَةِ القُرآنِ .
فرزندان خود را برسه خصلت تربیت کنید، دوستی پیامبرتان و دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن . ینابیع المودة /271
قال علی علیه السلام :
حَقُّ الوَلَدِ عَلَی الوالِدِ اَن یُحَسِّنَ اسمَهُ وَ یُحَسِّنَ اَدَبَهُ وَ یُعَلِّمَهُ القُرآنَ .
حق فرزند برپدر این است که: او را نام نیکو نهد، به خوبی تربیت کند و به او قرآن بیاموزد . نهج البلاغه حکمة 399
قال الصّادق علیه السلام :
مَن قَرَأَالقُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ ، اِختَلَطَ القُرآنُ بِلَحمِهِ وَ دَمِهِ .
هر جوان مؤمنی که قرآن بخواند ، قرآن با گوشت وخونش آمیخته گردد .
اصول کافی 2/603
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
لا یُعَذِّبُ اللهُ قَلبًا وَعَی القُرآنَ .
خداوند قلبی را که قرآن را در خود جای داده باشد، عذاب نمی کند .
امالی طوسی 1/6
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَلقَلبُ الَّذی لَیسَ فیهِ شَیءٌ مِنَ القُرآنِ کَالبَیتِ الخَرِبِ .
قلبی که در آن چیزی از قرآن نباشد، هم چون خانه ویران است .
کشف الاسرار میبدی 7/405
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اَفضَلُ العِبادَةِ قَراءَةُ القُرآنِ .
برترین عبادت، خواندن قرآن است مجمع البیان 1/15
قال رسول الله صلی الله علیه وآله :
نَوِّروا بُیوتَکُم بِتِلاوَةِ القُرآنِ .
خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید .
اصول کافی 2/610
فی وَصیَّةِالنَّبیِّ لِعَلٍّی عَلَیهِما وَ آلِهِمَا السَّلام :
وَ عَلَیکَ بِتِلاوَةِالقُرآنِ عَلی کُلِّ حالٍ .
از وصایای پیامبراکرم(ص) به حضرت علی (ع) این است که :
« یا علی! برتو باد که در همه حال قرآن تلاوت کنی. »
اصول کافی 7/79
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
مَن کانَ القُرآنُ حَدیثَهُ وَ المَسجِدُ بَیتَهُ، بَنَی اللهُ لَهُ بَیتًا فِی الجَنَّةِ .
هر که قرآن سخنش باشد و مسجدخانه اش، خداوند برای او خانه ای در بهشت بنا کند .
امالی صدوق /405
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اِنَّ هذِهِ القُلوبَ لَتَصدَاُ کَما یَصدَاُ الحَدیدُ وَ اِنَّ جِلاءَها قِراءَةُ القُرآنِ .
براستی این قلبها زنگار می گیرد، همان طور که آهن زنگار می گیرد، جلای قلب ها قرائت قرآن است . ارشاد القلوب / 78
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
اِذا اَحَبَّ اَحَدَکُم اَن یُحَدِّثَ رَبَّهُ فَلیَقرَءِ القُرآنَ
هرگاه یکی از شما دوست بدارد با پروردگارش سخن بگوید، قرآن بخواند .
کنزالعمال 1/510
قال علی علیه السلام :
اَلبَیتُ الَّذی یُقرَآُ فیهِ القُرآنُ وَ یُذکَرُ اللهُ – عَزَّ وَ جَلَّ – فیهِ تَکثُرُ بَرَکَتُهُ وَ تَحضُرُهُ المَلائِکةُ وَ تَهجُرُهُ الشَّیاطینُ .
خانه ای که در آن قرآن خوانده شود و خدا را به یاد آرند، برکتش فزونی یابد و فرشتگان به آن خانه درآیند و شیاطین از آن دوری جویند . اصول کافی 2/610
قال الصادق علیه السلام :
اَلقُرآنُ عَهدُ اللهِ اِلی خَلقِهِ فَقَد یَنبَغی لِلمَرءِ المُسلِمِ اَن یَنظُرَ فی عَهدِه وَ اَن یَقرَأَ مِنهُ فی کُلِّ یَومٍ خَمسینَ آیَةً .
قرآن پیمان خداوند است با بندگانش، شایسته آن است که انسان مسلمان در پیمان خود نظر کند و هر روز پنجاه آیه از آن را بخواند . اصول کافی 2/609
قال الصادق علیه السلام :
ثَلاثَةٌ یَشکُونَ اِلَی اللهِ ـ عَزَّ وَجَلَّ ـ مَسجِدٌ خَرابٌ لا یُصَلّی فیهِ اَهلُهُ وَ عالِمٌ بَینَ جُهّالٍ وَ مُصحَفٌ مُعَلَّقٌ قَد وَقَعَ عَلَیهِ الغُبارُ لا یُقرَاُ فیهِ
سه گروه نزد خدا شکایت می برند : مسجد ویرانی که مردم در آن نماز نخوانند، عالمی که بین جاهلان تنها بماند و قرآن رها شده و غبار گرفته ای که خوانده نمی شود.
اصول کافی 2/613
قال الصادق علیه السلام :
قِراءَةُ القُرآنِ فِی المُصحَفِ تُخَفِّفُ العَذابَ عَنِ الوالِدَینِ وَ لَو کانا کافِرَینِ
خواندن قرآن از روی آن، عذاب را از والدین سبک می سازد ؛ اگر چه آن دو کافر باشند .
اصول کافی 2/613
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
لِکُلِّ شَیءٍ حِلیَةٌ وَ حِلیَةُ القرآنِ الصَّوتُ الحَسنُ
هرچیزی را زیوری باشد و زیور قرآن صدای خوش است.
اصول کافی 2/615
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
مَن اَرادَ عِلمَ الاَوَّلینَ وَالآخَرینَ، فَلیُثَوِّرِ القُرآنَ
هر که علم اولین و آخرین را می خواهد، باید آن را در قرآن بجوید.
کنزل العمال ج1 ص548
قال رسول الله صلی الله علیه و آله :
قارِئُ القُرآنِ وَ المُستَمِعُ فِی الأَجرِ سَواءٌ
قاری قرآن و گوش کننده آن درپاداش مساوی هستند.
مستدرک الوسائل 4/ 261
قال علی علیه السلام :
اَلا لا خَیرَ فی قِراءَةٍ لَیسَ فیها تَدَبُّرٌ .
آگاه باشید در قرآن خواندنی که تدبر در آن نباشد، خیری نیست .
اصول کافی 1/36
نام کتاب : چهل حدیث ، قرآن
مولف : محمود شریفى
مقدمه
در مقدمه ((چهل حدیث قرآن )) بجاست که اندکى درباره قرآن سخن گفته شود، اما دشوارترین کار، همین است که بشر خاکى و قلمها و بیابانهاى ناتوان بشرى ، بخواهد درباره کلام آسمانى خداوند، سخن بگوید.
راستى قرآن چیست ؟
حتى اگر آنچه را در آیات خود قرآن ، درباره ((کلام الله )) مى خوانیم ، بر شماریم ، مقاله اى مبسوط خواهد شد. تا چه رسد به دریایى مواج از احادیث رسول خدا و اهل بیت علیه السلام که درباره قرآن و حقیقت و ابعاد گوناگون آن بیان فرموده اند.
براستى که انتخاب یک آیه و چهل حدیث ، از این گنجینه ژرف و بى پایان دشوار است .
تعبیراتى که در متن احادیث درباره وحى الهى و قرآن به کار رفته ، بسیار ژرف و زیبا و دلنشین و جامع است .
آنچه در زیر مى آید، توصیفاتى است که از متن روایات قرآنى برگرفته شده است . به فرموده اولیاء دین ، قرآن ، کلام خدا و کتاب خداست ، نور درخشنده الهى و تجلیگاه خداست ، نشان دهنده راه خدا، ریسمان محکم الهى ، قانون پروردگار، نسخه شفابخش و نشانه لطف خداوند به بشر است .
قرآن ، آیتى از عظمت و بزرگوارى خدا و معجزه جاوید اوست .
قرآن ، پرچم نجاتبخش ، کتاب عبرت و آموزش و بیان و تبیان است .
قرآن ، کتاب هدایت و ارشاد است .
کتاب بشارت انذار، توحید و موعظه ، آگاهى و اخلاق است .
نورى است بى ظلمت ، هدایتى است بى گمراهى و گنجى است بى پایان
قرآن ، کتاب علم و احکام و تاریخ و تحلیل تاریخى است .
کتاب سیاست و حکومت ، شعور و تدبر و تفکر است .
کتاب صلح و جهاد، کتاب مبداء و معاد، کتاب ایمان و اعتقاد است .
مونس انسان در تاریکیهاى جهل و هادى انسان در بیراهه هاى زندگى است .
کتاب میزان ، قسط، عدل ، حق ، یقین ، راه راست و صراط مستقیم است .
حالات گذشتگان را براى عبرت آیندگان باز مى گوید.
به عمل کنندگان ((مؤ من )) و ((صالح ))، وعده فلاح و رستگارى و عزت و سربلندى مى دهد.
کتاب دعوت و رشد، تقوا و صلاح ، حیات و خلود است .
کتاب ظاهر و باطن ،
کتاب دنیا و آخرت ،
کتاب طبیعت و ماوراء طبیعت ، غیبت و شهود خدا و مردم است .
اسوه و الگوى خصال نیک و اعمال شایسته و امر به معروف و نهى از منکر و عبرت و اعتبار است .
راه به سوى بهشت را مى نماید و از راه دوزخ باز مى دارد.
استوارترین راه و صراطى است که خداوند به آن دعوت نموده است .
کتاب دین و سنت هاى جاودان الهى است .
کتاب اخلاق و عرفان و فقه و قانون است .
کتاب فصاحت و بلاغت و حکمت و حکومت است .
کتاب ((انسان )) است .
و راهى به سوى جبروت و ملکوت نشان مى دهد.
انیس تنهاییها و مونس وحشتهاى انسان است .
آرى ... دهها عنوان دیگر مى توان بر شمرد، که هر یک گوشه اى از عظمت و عمق و تعالیم و مفاهیم این کتاب مقدس و معجزه ماندگار حضرت رسالت صلى الله علیه و آله را نشان مى دهد.
امید است که توفیق خدایى شامل شود، تا با ((قرائت ))، ((آموزش ))، ((شناخت ))، ((فهم )) و ((عمل )) به این کتاب آسمانى ، در مسیر سعادت و کمال قرار گیریم .
محمودى شریفى
دى 1371
قرآن در قرآن
((هذا بیان للناس و هدى و موعظة للمتقین ))
آل عمران / 138
این (کتاب خدا و آیات قرآنى ) حجت و بیانى است براى عموم مردم و راهنما و پندى براى پرهیزگاران .
فصل اول : اهمیت و جایگاه قرآن
حدیث اول : هدایت و قرآن
قال رسول الله علیه السلام :
((انى ترکت فیکم امرین لن تضلوا ما ان تمسکتم بهما: کتاب الله و اهل بیتى .)) (1)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
من دو چیز در میان شما باقى گذاشتم ، تا وقتى که به آن دو چنگ زنید هرگز گمراه نخواهید شد: یکى قرآن ، دیگرى خاندانم .
حدیث دوم : برترى قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((فضل القرآن على سائر الکلام کفضل الله على خلقه .)) (2)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
برترى قرآن بر سایر سخنها همانند برترى خدا بر مخلوقات اوست .
حدیث سوم : احترام قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((القرآن افضل شى ء دون الله ، فمن وقر القرآن فقد وقر الله و من لم یوقر القرآن فقد استخف بحرمة الله ، حرمة القرآن على الله کحرمة الوالد على ولده .)) (3)
رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
قرآن جز خدا بهترین و برترین چیزهاست ، کسى که احترام قرآن را نگهدارد به خدا احترام کرده است ، و کسى که حرمت قرآن را نگه ندارد نسبت به خدا بى احترامى کرده است ، احترام به قرآن در پیشگاه الهى همانند احترام پدر بر فرزند است .
حدیث چهارم : رمز جاودانگى قرآن
((عن الرضا عن ابیه علیهما السلام ان رجلا ساءل ابا عبدالله علیه السلام ما بال القرآن لایزداد عند النشر و الدراسة الا غضاضة ؟))
((فقال : لاءن الله تبارک و تعالى لم یجعله لزمان دون زمان ولا لناس دون ناس ، فهو فى کل زمان جدید، و عند کل قوم غض الى یوم القیامة .)) (4)
امام هشتم علیه السلام از امام کاظم علیه السلام نقل مى کند که فرمود: مردى از امام صادق علیه السلام پرسید چگونه است که قرآن هر چه خوانده و منتشر مى شود جز بر تازگى و طراوتش افزوده نمى شود؟
امام صادق علیه السلام فرمود: زیرا خداوند آنرا براى زمان و مردم خاصى قرار نداده است ، بنابراین در هر عصرى نو، پیش هر ملتى تا روز قیامت تازه و شاداب است .
حدیث پنجم : رهبرى قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((علیکم بالقرآن فاتخذوه اماما و قاتدا، فانه کلام رب العالمین الذى هو منه و الیه یعود، فآمنوا بمتشابهه و اعتبروا بامثاله .)) (5)
پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود:
بر شما باد قرآن ، پس آنرا رهبر و پیشواى خود قرار دهید، زیرا آن ، سخن پروردگار جهانیان است . از طرف اوست و به سوى او بر مى گردد، بنابراین به متشابهات آنها هم ایمان آورید و از ضرب المثلهاى آن پند گیرید.
حدیث ششم : محتواى قرآن
قال على علیه السلام :
((فى القرآن نباء ما قبلکم ، و خبر ما بعد کم ، و حکم ما بینکم )). (6)
امام على علیه السلام فرمود:
تاریخ گذشتگان و آیندگان و برنامه زندگى شما در قرآن است .
حدیث هفتم : شفاى قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((علیکم بالقرآن فانه الشفاء النافع ، و الدواء المبارک و عصمة لمن تمسک به ، و نجاة لمن تبعه .)) .(7)
پیامبر بزرگوار صلى الله علیه و آله فرمود:
بر شما باد به قرآن ، چون قرآن ، شفاى سودمند، و داروى پربرکت است و نگهبان کسى است که به آن چنگ مى زند، و نجاتبخش کسى است که از آن پیروى کند.
حدیث هشتم : نور قرآن
قال الحسن بن على علیه السلام :
((ان هذا القرآن فیه مصابیح النور و شفاء للصدور)).(8)
امام حسن مجتبى علیه السلام فرمود:
در این قرآن چراغهاى روشن (هدایت ) و داروى شفابخش دلهاست .
حدیث نهم : میزان بودن قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((ایها الناس ما جاءکم عنى یوافق کتاب الله فانا قلته و ما جاءکم بخلاف القرآن فلم اقله )).(9)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
اى مردم آنچه از من براى شما نقل مى شود چنانچه هماهنگ با قرآن بود بدانید گفتار من است و اگر مخالف با محتواى قرآن گفته من نیست .
فصل دوم : حاملان قرآن و مسئولیت آنان
حدیث دهم : شرافت قرآنیان
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((اشراف امتى حملة القرآن و اصحاب اللیل )).(10)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله :
قرآنیان و شب زنده داران ، بزرگواران امت من هستند.
حدیث یازدهم : حامل قرآن
قال رسول الله علیه و آله :
((حامل القرآن حامل رایة الاسلام و من اءکرامه فقد اکرم الله و من اهانه علیه لعنة الله )) (11)
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
حامل و حافظ قرآن پرچمدار اسلام است ، کسى که او را احترام کند خدا را گرامى داشته است ، کسى که به او اهانت کند مورد لعن و نفرین خدا خواهد بود.
حدیث دوازدهم : مقام قرآن دانان
قال النبى صلى الله علیه و آله
((ان اهل القرآن فى اعلا درجة من الادمیین ما خلا النبیین و المرسلین فلا تستضعفوا اهل القران حقوقهم ، فان لهم من الله لمکانا)) (12)
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:
قرآنیان بالاترین مقام انسانى بعد از پیامبران و فرستادگان الهى را دارند، پس حقوق آنان را کم ندانید، زیرا در پیشگاه الهى داراى منزلتى هستند.
حدیث سیزدهم : حاملان و آموزگاران قرآن
عن رسول الله صلى الله علیه و آله :
((حملة القرآن هم المعلمون کلام الله و المتلبسون بنور الله . من والاهم فقد والى الله ، من عاداهم فقد عاد الله .)) (13)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
حاملان قرآن همان آموزگاران سخن خدا و در بر کنندگان نور خدایند، کسى که آنان را دوست بدارد، خدا را دوست داشته و کسى که نسبت به آنان دشمنى کند با خدا دشمنى کرده است .
حدیث چهاردهم : مسئولیت قرآن خوان
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((یا معاشر قراء القرآن ، اتقوا الله عز و جل فیما حملکم من کتابه ، فانى مسئول و انکم مسئولون ، انى مسئوول عن تبلیغ الرسالة ، و اما انتم فتساءلون عما حملتم من کتاب الله و سنتى .))(14)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
اى جامعه قرآن خوانان ! در مورد آنچه از قرآن خداوند بر دوش شما نهاده تقواى الهى را پیشه کنید، زیرا من و شما مسئولیم ، من مسئول ابلاغ رسالتم و از شما درباره آنچه از کتاب خدا و سنت من دارید سؤ ال خواهد شد.
حدیث پانزدهم : قرآن و وظائف ما
قال النبى صلى الله علیه و آله :
((تعلموا القرآن ، و تعلموا غرائبه و غرائبه فرائضه و حدوده ، فان القرآن نزل على خمسة وجوه : حلال و حرام و محکم و متشابه و امثال ، فاعملوا بالحلال ، و دعوا الحرام ، و اعملوا بالمحکم ، و دعوا المتشابه ، و اعتبروا بالامثال .)) .(15)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
قرآن و شگفتیهاى قرآن و مفاهیم آن را بیاموزید. مفاهیم قرآن همان واجبات و حدود آن است ، زیرا قرآن بر پنج وجه نازل شده است : حلال و حرام و محکم و متشابه و ضرب المثلها، به حلال قرآن عمل کنید، و حرام را رها کنید، به محکمات عمل کنید و متشابه آن را واگذارید و از ضرب المثلها پند گیرید.
حدیث شانزدهم : قرآن براى عمل
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((من تعلم القرآن فلم یعمل به و آثر علیه حب الدنیا و زینتها، استوجب سخط الله تعالى و کان فى الدرجة مع الیهود و النصارى الذین ینبذون کتاب الله وراء ظهورهم .)) (16)
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
کسى که قرآن را بیاموزد و به آن عمل نکند و دنیا دوستى و زینت آن را بر قرآن ترجیح دهد سزاوار خشم خداوند است ، و در ردیف یهود و نصارى قرار خواهد داشت که کتاب خدا را پشت سر انداختند.
حدیث هفدهم : قاریان و امیران
عن الصادق عن ابائه علیه السلام قال :
((صنفان اذا صلحا صلحت امتى ، و اذا فسدا فسدت امتى : الامراء والقراء)). (17)
امام صادق علیه السلام به نقل از پدرانش فرمود:
دو گروهند که اگر اصلاح بشوند امت من اصلاح خواهند شد و چنانچه فاسد شوند امت را فاسد خواهند کرد: حاکمان و قاریان قرآن .
حدیث هیجدهم : قرائت بدون عمل
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((و من قرء القرآن و لم یعمل به حشرة الله یوم القیمة اعمى .)).(18)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
کسى که قرآن بخواند و به آن عمل نکند خداوند او را روز قیامت کور محشور خواهد کرد.
حدیث نوزدهم : قرائت قرآن و گناه
قال النبى صلى الله علیه و آله :
((من قراء القرآن ثم شرب علیه حراما و آثر علیه حبا للدنیا و زینتها استوجب علیه سخط الله الا ان یتوب الا و انه ان مات على غیر توبة حاجه القرآن یوم القیمة ، فلا یزایله الا مدحوضا)). (19)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
کسى که قرآن بخواند و بعد حرام بخورد و بنوشد یا محبت و زینت دنیا را بر آن برترى دهد مستوجب خشم الهى مى شود مگر اینکه توبه کند، و اگر بدون توبه بمیرد، روز قیامت قرآن با او به محاجه برمى خیزد و تا او را محکوم نکند دست برنمى دارد.
فصل سوم : آموزش قرآن
حدیث بیستم : آموزش قرآن
قال النبى صلى الله علیه و آله :
((خیارکم من تعلم القرآن و علمه )) (20)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
بهترین شما کسى است که قرآن آموزد و آموزش دهد.
حدیث بیست و یکم : ارزش آموزش قرآن
عن ابى عبدالله علیه السلام قال :
((من تعلم منه حرفا ظاهرا، کتب الله له عشر حسنات ، و محا عنه عشر سیئات ، و رفع له عشر درجات ، قال لا اقول بکل آیة ، و لکن بکل حرف باء، اوتاء او شبههما)) (21)
امام صادق علیه السلام فرمود:
اگر کسى از قرآن یک حرف بیاموزد، خداوند براى او ده حسنه مى نویسد، و ده گناه از او مى بخشد، و ده درجه او را بالا مى برد، فرمود: نمى گویم ، در مقابل هر آیه ، بلکه در مقابل هر حرفى مانند ((باء)) یا ((تاء)) یا همانند آنها.
حدیث بیست و دوم : ثمرات یادگیرى قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((ان اردتم عیش السعداء، و موت الشهداء، و النجاة یوم الحشر، و الظل یوم الحرور، و الهدى یوم الضلالة ، فادرسوا القرآن ، فانه کلام الرحمن ، و حرز من الشیطان و رجحان فى المیزان .)) (22)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
اگر خواستار زندگى سعادتمندان ، و مرگ شهیدان و نجات روز محشر، و سایه در روز قیامت و هدایت در روز گمراهى هستید پس قرآن بیاموزید، زیرا آن گفته خداى مهربان و ایمنى از شیطان و موجب برترى و وزنه خوبیهاى شما است .
حدیث بیست و سوم : فهم قرآن ، همراه آموزش
قال على علیه السلام :
((تعلموا القرآن فانه احسن الحدیث ، و تفقهوا فیه فانه ربیع القلوب ، و استشفوا بنوره ، فانه شفاء الصدور، و احسنوا تلاوته فانه انفع القصص .)) (23)
حضرت على علیه السلام فرمود:
قرآن را بیاموزید که نیکوترین گفتار است ، و در آن دانا و آگاه شوید که بهار دلهاست و از نور آن شفا بخواهید، که شفا بخش دلهاست ، آن را خوب بخوانید چون مفیدترین قصه هاست .
حدیث بیست و چهارم : مؤ من و آموزش قرآن
عن ابى عبدالله علیه السلام قال :
((ینبغى للمؤ من ان لا یموت حتى یتعلم القرآن ، او یکون فى تعلمه )). (24)
امام صادق علیه السلام فرمود:
شایسته است که انسان مؤ من نمیرد تا قرآن را بیاموزد یا در حال آموزش آن باشد.
فصل چهارم : قرائت قرآن
حدیث بیست و پنجم : روخوانى قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((افضل عبادة امتى قراءة القرآن نظرا)).(25)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
برترین عبادت امت من روخوانى قرآن است .
حدیث بیست و ششم : فضیلت قرائت قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((یا سلمان علیک بقراءة القرآن فان قراءته کفارة للذنوب ، و سترة من النار، و امان من العذاب .)) .(26)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
اى سلمان ! بر تو باد خواندن قرآن ، زیرا قرآن خواندن کفاره گناهان و سپرى در مقابل آتش و بازدارنده از عذاب است .
حدیث بیست و هفتم : روزى پنجاه آیه
عن ابى عبدالله صلى الله علیه و آله قال :
((القرآن عهد الله الى خلقه ، فقد ینبغى للمرء المسلم ان ینظر فى عهده ، و ان یقراء منه فى کل یوم خمسین آیة )) .(27)
امام صادق علیه السلام فرمود:
قرآن ، عهدنامه خدا به بندگان اوست ، پس شایسته است مسلمان در عهد نامه اش بنگرد، و روزى پنجاه آیه از آن بخواند.
حدیث بیست و هشتم : انس با قرآن در جوانى
عن ابى عبدالله علیه السلام قال :
((من قرء القرآن و هو شاب مؤ من اختلط القرآن بلحه و دمه ، جعله الله مع السفرة الکرم البررة و کان القرآن حجیجا عنه یوم القیمة )) (28)
امام صادق علیه السلام فرمود:
مؤ منى که در جوانى قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خون او مخلوط مى شود، و خدا او را با سفیران بزرگوار و نیکوکار قرار مى دهد و روز قیامت قرآن مدافع اوست .
حدیث بیست و نهم : رمضان ، بهار قرآن
عن ابى جعفر علیه السلام قال :
((لکل شى ء ربیع و ربیع القران شهر رمضان )) (29)
امام باقر علیه السلام فرمود:
هر چیزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه مبارک رمضان است .
حدیث سیم : قرآن در ماه رمضان
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((و من تلافیه آیة من القرآن ، کان له مثل اجر من ختم القرآن فى غیره من الشهور.)) (30)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
کسى که در ماه مبارک رمضان یک آیه قرآن بخواند پاداش او همانند کسى است که قرآن را در ماههاى دیگر ختم کرده است .
حدیث سى و یکم : خانه و قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((ان البیت اذا قرء فیه القرآن ، حضرته الملائکة ، و تنکبته الشیطاطین ، و اتسع باهله ، و کثر خیره ، و قل شره . و ان البیت اذا لم یقراء فیه القرآن ، حضرته الشیطاطین ، و تنکبته الملائکة ، و ضاق باهله ، و کثر شره ، و قل خیره )) (31)
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
خانه اى که در آن قرآن خوانده شود فرشتگان وارد آن مى شوند، و شیطانها از آن دور مى شوند، و اهل آن در آسایش قرار مى گیرند و به خیر و برکت آن خانه افزوده مى شود و از بدیها و آفات آن خانه کاسته مى شود. و خانه اى که در آن قرآن نخوانند، محل حضور شیاطین و دورى فرشتگان مى شود و بر اهلش تنگ مى شود و شرش بسیار و خیرش اندک خواهد شد.
حدیث سى و دوم : نورانیت خانه و قرآن
قال الصادق علیه السلام :
((ان البیت اذا کان فیه المسلم یتلو القرآن یتراءاه اهل السماء کما یتراءى اهل الدنیا الکواکب الدرى فى السماء)) .(32)
امام صادق علیه السلام فرمود:
خانه اى را که مسلمانى در آن است و قرآن تلاوت مى کند اهل آسمان آنرا مى بینند همانگونه که مردم دنیا ستاره نورانى را در آسمان مى بینند.
حدیث سى و سوم : گوش دادن به قرآن
عن ابى عبدالله علیه السلام قال :
((من استمع حرفا من کتاب الله من غیر قراءة کتب له حسنة ، و محى عنه سیئة و رفع له درجة )).(33)
امام صادق علیه السلام فرمود:
کسى که حرفى از کتاب خدا را بشنود بدون آن که بخواند خداوند حسنه اى براى او مى نویسد، و گناهى را از او مى بخشد، و یک درجه او را بالا مى برد.
حدیث سى و چهارم : آداب قرائت قرآن
قال الصادق علیه السلام :
اذا مررت بآیة فیها ذکر الجنة فاساءل الله الجنة ، و اذا مررت بآیة فیها ذکر النار فتعوذ بالله من النار))(34)
امام صادق علیه السلام فرمود:
هنگامى که به آیه اى که یاد بهشت است رسیدى از خدا بهشت بطلب ، و وقتى به آیه اى که یادآور آتش است رسیدى از آن به خدا پناه ببر.
حدیث سى و پنجم : آهنگ قرائت قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((اقرؤ ا القرآن بلحون العرب و اصواتها)) (35)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
قرآن را به صدا و آهنگ عربى بخوانید.
حدیث سى و ششم : مقام حفظ قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((عدد درج الجنة عدد آى القرآن ، فاذا دخل صاحب القرآن الجنة قیل له : اقراء و ارقاء لکل آیة درجة فلا تکون فوق حافظ القرآن درجة .)) (36)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
تعداد درجات بهشت به تعدا آیه هاى قرآن است ، هنگامى که اهل قرآن وارد بهشت شود به او گفته مى شود قرآن بخوان و بالا برو، بنابراین بالاترین درجه از آن حافظان قرآن است .
حدیث سى و هفتم : روخوانى یا از حفظ؟
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((من قراء القرآن فى المصحف ، کتب له اءلفا حسنة ، و من قراءه فى غیر المصحف فالف حسنة )) .(37)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
کسى که از رو قرآن بخواند، خدا براى او دو هزار حسنه مى نویسد، و کسى که آنرا از حفظ بخواند هزار حسنه نوشته مى شود.
حدیث سى و هشتم : پاداش ختم قرآن
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((اذا ختم القرآن ، صلى علیه عند ختمه ستون الف ملک .)) (38)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
وقتى کسى قرآن را ختم کند، در آن هنگام هزار فرشته بر او درود مى فرستند.
حدیث سى و نهم : قرائت غلط
قال رسول الله صلى الله علیه و آله :
((اذا قراء القارى ء القرآن فاءخطاء اولحن او کان اعجمیا کتبه الملک کما اءنزل )) (39)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:
قارى چنانچه قرآن را غلط یا اشتباه یا با لحن غیر عربى بخواند فرشته آنرا همانطور که نازل شده (صحیح و کامل ) مى نویسد.
حدیث چهلم : فراموشى قرآن
قال النبى صلى الله علیه و آله :
((الا و من تعلم القرآن ثم نسیة متعمدا لقى الله یوم القیمة مغلولا یسلط الله علیه بکل آیة نسیها حیة تکون قرینته الى النار الا ان یغفر له .)) (40)
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:
توجه ! توجه ! کسى که قرآن را یاد بگیرد بعد بطور عمد (به خاطر سهل انگارى ) فراموش کند روز قیامت دست و پا بسته خدا را ملاقات مى کند، و خدا در مقابل هر آیه اى که فراموش کرده مارى بر او مسلط مى کند که تا آتش جهنم همراه او خواهد بود مگر اینکه آمرزیده شود.
