"باب الحوائج" چه کسانی هستند؟
لقب باب الحوائج را چه کسی به باب الحوائجین داده است؟
امام موسی کاظم، امام جواد،حضرت عباس و علی اصغر+۲نفردیگر
حوائج جمع حاجه یا حائجه به معنی نیاز و خواسته است و باب الحوائج یعنی کسی که برای برآورده شدن نیازها و خواسته‌ها بهاو متوسل می‌شوند و نا امید بر نمی‌گردند.(۱)
امام کاظم(ع) و حضرت ابوالفضل العباس(ع) به این لقب در میان مردم مشهور شده‌اند
* و هو المعروف بباب الحوائج لانه ما خاب المتوسل به فی قضاء حاجته قطّ(۲)
(امام کاظم علیه السّلام ) به باب الحوائج معروف هستند برای اینکه هیچ توسل کننده‌ای در برآورده شدن خواسته‌اش از ایشان نا امید نشده است.
* و یعرف بالعراق بباب الحوائج الی الله لنحج مطالب المتوسلین الی الله تعالی به(۳) یعنی حضرت امام کاظم ـ علیه السّلام ـ در عراق به باب الحوائج مشهور است به خاطر برآورده شدن خواسته‌های متوسلین به ایشان به سوی خدای تعالی.
و در مورد حضرت ابوالفضل العباس ـ علیه السّلام ـ صاحب کتاب شهدای اهل بیت نقل می‌کند: «… و هو من اکثر القابه شیوعا و انتشاراً بین الناس فقد آمنوا و ایقنوا انّه ما قصده ذو حاجهٍ بنیهٍ خالصه الاّ قضی الله حاجته یعنی: لقب باب الحوائج از شایع‌ترین و مشهورترین لقب‌های ایشان است بین مردم و به تحقیق می‌دانند و یقین دارند که هیچ حاجت‌مندی با نیت خالص به ایشان مراجعه نکرده مگر اینکه خدا حاجتش را برآورده کرده است.»(4)
ودر هیچ روایتی نیامده که این لقب را مختص به امام کاظم (ع) ویا حضرت ابوالفضل(ع) باشند. بلکه
این القاب از طرف مردم به خاطر رفع حوائج‌شان از آن حضرات درباره آنها شهرت یافته.
طبق برخی روایات که اهل سنت هم نقل کرده‌اند این لقب را خدای تعالی به اهل بیت ـ صلوات الله علیهم ـ داده است. و حتی پیامبرانش را توسط اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ نجات داده است مثل حضرت آدم و حضرت نوح و سایر پیامبران(ع).
علامه امینی ـ رحمه الله علیه ـ در الغدیر از فرائد السمطین در ضمن روایت مفصّلی از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند که خدای تعالی به حضرت آدم(ع)فرمود:
… یا آدم هؤلاء صفوتی بهم انجیهم و بهم اهلکهم فاذا کان لک الی حاجهٌ فبهؤلاء توسَّل فقال النبی ـ صلّی الله علیه و آله ـ … فمن کان الی الله حاجه فلیسأل بنا اهل البیت.(۵) یعنی: یا آدم اینها برگزیدگان من هستند و به ایشان نجات می‌دهم و به ایشان هلاک می‌کنم آنها را و اگر حاجتی از من داشتی به ایشان توسل کن
و در مورد حضرت نوح آمده ، بعد از اینکه حضرت نوح (ع)کشتی را ساخت و میخ‌ها را به کشتی زد پنج میخ به نام پنج تن به کشتی زد که پیامبر اکرم(ص)در آخر این روایت مفصل فرموده‌اند:
و حملناه علی ذات الواح و دسر: سوره قمر، آیه ۱۳٫
الالواح خشب السفینه و نحن الدسر و لولانا ما سارت السفینه باهلها.(۶)
منظور از الواح چوبهای کشتی هستند و منظور از الدسر در آیه شریفه ما هستیم و اگر ما نبودیم کشتی سرنشینانش را حرکت نمی‌داد.
پاورقی:
۱٫ ابن منظور، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث ، چاپ اول، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۹۲٫
۲٫ میلانی، سید علی حسینی، شرح منهاج الکرامه، ص۱۷۰، به نقل از ابن الجوزی.
۳٫ مرعشی نجفی، سید شهاب الدین، شرح احقاق الحق، چاپ کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، ج۱۲، ص۳۰۰، از مطالب السول ابن طلحه.
۴٫ شاکری، حاج حسین، شهداء اهل البیت (قمر بنی هاشم)، ستاره، چاپ اول، ۱۴۲۰ق، ص۲۲،
۵٫ الغدیر، ج۲، ص۳۰۰، به نقل از: فرائد السمطین، بیروت، نشر و چاپ دارالکتب العربی، ۱۳۷۹٫
۶٫ شرح احقاق الحق، ج۹، ص۲۰۵٫ به نقل از سیوطی.
***
اساساً تمامی معصومین (ع) و بزرگان دین ما مانند حضرت زینب و حضرت معصومه و حضرت اباالفضل العباس(علیهم السلام) باب الحوائج هستند واین به خاطر جایگاهی است که نزد خداوند سبحان دارند .
امام جواد
آن گرامی در سال ۲۰۳ قمری و در سن هفت سالگی بعد از شهادت پدر بزرگوارش این مسئولیت را پذیرفته و عملاً به هدایت و ارشاد مردم پرداخت.
مشهورترین القاب امام نهم، تقی و جواد است و القاب دیگری چون زکی، مرتضی، مختار و … برای آن حضرت گفته‌اند. کنیه حضرت، ابوجعفر بوده است که در نقل‌ها از او به ابو جعفر ثانی یاد می‌شود تا با امام ابوجعفر الباقر اشتباه نشود.
باب الحوائج بودن امام جواد (ع) از چه جهت است؟
همه امامان بزرگوار، در همه جهات دنیوی و اخروی، هادی و ناصرند، اما هرکدام از امامان ما در یکی از ابعاد، ظهور و بروز بیشتری دارند. مثلا در بین عرفا و علما معروف است که اگر کسی از خداوند متعال، علم بخواهد به وجود مقدس امام باقر و امام صادق (علیهم السلام) توسل پیدا کند. یا اگر کسی طالب معنویت است به حضرت علی (ع) متوسل شود.
از این رو، مشهور در بین فقها و علما و اهل معنا این است که برای طلب رزق و روزی در دنیا و برآورده شدن حاجات مادی و دنیوی، توسل به امام جواد (ع)بسیار مجرّب است و این هم فقط صرف ادعا نیست. هم از زبان بزرگان نقل شده و هم به تجربه ثابت شده که توسل به ایشان سبب گشایش گره‌های مالی و اقتصادی می‌شود که خود مردم متدین ما تجربه کرده‌اند و در حکایات و احوالات مومنان، بسیار ذکر شده است و اساسا لقب ایشان، جواد است و جود، وصف کسی است که زیاد می‌بخشد و لذا اعطای این لقب برای ایشان بی‌جهت نبوده است.
ویژگی‌های اخلاقی امام جواد(ع)
حضرت جواد بر این باور بود که آیات الهی باید در جامعه فراگیر شوند و تمام مسلمانان در گفتار و رفتار و استدلال روزمره خود از قرآن و معارف بلند آن بهره گیرند، به همین جهت سعی میکرد در گفت‌وگوها و معاشرت و برخورد با مردم از آیات قرآن استفاده کند.
امام جواد به عنوان پاسدار حریم وحی از تفسیرهای نابجا و غیر عقلانی آیات قرآن جلوگیری کرده و علما و دانشمندان را به سوی فهم صحیح آیات راهنمایی میکرد.
یکی از خطراتی که همیشه بزرگان و رهبران یک مذهب یا کشور را تهدید می‌کند، وجود اطرافیان ناصالح است که به خاطر اغراض انحرافی، مادی یا اعتقادی پیرامون بزرگان را گرفته، بین آنان و مردم فاصله ایجاد و راه‌های ارتباطی آنان را با مردم قطع میکنند. اگر بزرگان مواظب اینگونه افراد نباشند، چه بسا زیان‌های جبران ناپذیری به بار خواهد آمد.
در زمان امام جواد(ع) نیز این گونه افراد با سوء استفاده از کمی سن امام، به خیال خود فکر میکردند میتوانند بر امور امام مسلط شوند و هر طور که خواستند، عمل کنند. امام این خطر را احساس و بی هیچ اغماضی آنان را طرد کرد. ابوالعمر، جعفر بن واقد و هاشم بن ابیهاشم در شمار این افراد جای داشتند. امام درباره آنان فرمود: خداوند آنان را لعنت کند زیرا به اسم ما از مردم اخاذی میکنند و ما را وسیله دنیای خود قرار دادهاند.
امام را همه مسلمانان، عالمی بزرگ می‌دانستند. ایشان انسانی بردبار، نیکو سخن، عابد و بسیار باهوش بود. حدیث‌های بسیاری از آن امام، در کتاب‌های حدیث، از جمله عیون اخبار الرضا، تحف العقول، مناقب و بحارالانوار نقل شده است.
حضرت جواد(ع) مانند جده اش فاطمه زهرا(س) زندگی کوتاه و عمری سراسر رنج داشت در مورد شهادت امام جواد(ع) از برخی روایات برمی‌آید که آن حضرت به دست همسرش، ام الفضل دختر مامون و به اشاره معتصم مسموم شد.
علامه شیخ محمد حسین مظفر در خصوص شهادت امام جواد (ع) چنین آورده است:
پس از آنکه معتصم نتوانست فضل و کرامات امام جواد (ع) را از بین ببرد و موقعیت او را نزد مردم پائین آورد، کینه حضرت را به دل گرفت. حضرت را مدتی زندانی کرد و آنگاه که تصمیم به قتل امام گرفت او را از زندان درآورد و به همسر او ام الفضل زهری داد و از او خواست آن را به امام بخوراند و او چنین کرد.
امام در حالی که بیش از ۲۵ بهار از عمر مبارکش نگذشته بود به دست معتصم عباسی و همدستی ام الفضل مسموم شد و به شهادت رسید. مزار مطهر ایشان در کاظمین کنار جدش موسی بن جعفر(ع) است./«شیعه نیوز»
شش 6نفر لقب"باب‌الحوائج" گرفته‌اند.
۱-حضرت موسی بن جعفر
۲-حضرت ابوالفضل العباس
۳- حضرت علی اصغر
۴- حضرت رقیه
۵- ام‌البنین مادر حضرت عباس
۶-مسلم بن عقیل
حجت‌الاسلام وحید محقق در گفتگو با خبرنگار اعزامی پایگاه اطلاع رسانی حج به مدینه منوره درباره لقب "باب‌الحوائج" گفت: در تاریخ به برخی افراد خاص"که ۶نفرند" که حاجت‌های مردم را بسیار برآورده کرده‌اند، "باب‌الحوائج" گفته‌اند/منبع :سایت بعثه ی مقام معظم رهبری
