معنی استغفرالله ربی و اتوب الیه چیست؟

معنای این عبارت این است:

از خداوند طلب بخشش و غفران می کنم و به سوی او باز می گردم.

ظاهرا نخستین توبه و استغفار مربوط به حضرت آدم -ع- و به خاطر ترک اولایی بود که انجام داد و به همان خاطر از بهشت رانده شد . پس از قرار گرفتن بر زمین از عمل خود پشیمان گردید و توبه و استغفار نمود و از خداوند درخواست بخشش کرد . برای آگاهی بیشتر در این زمینه توجه شما را به توضیح بیشتری در این زمینه جلب می نماییم : 
معناى استغفار در روایات:
در نهج البلاغه آمده است: «کسى در حضور على(ع) مى‏گفت: «استغفرالله» حضرت فرمود: مادرت برتو بگرید، آیا مى‏دانى «استغفار» چیست؟ استغفار درجه «علیین» و نامى است که بر شش معنا اطلاق مى‏شود ؛
1- پشیمانى از گذشته، 
2- عزم بر ترک و بازگشت از آن براى همیشه، 
3- اداى حقوق دیگران، تا خدا را پاک ملاقات کنى و بر (ذمه) تو بدهکارى نباشد (حق الناس، خمس، زکات و...) ؛ 
4- هر فریضه که ضایع کرده‏اى، ادا کنى (مثل نماز، روزه و نذر واجب و...) ؛
5- گوشتى که از حرام بر بدن تو رویده، با حزن و اندوه آب کنى تا پوستت به استخوان بچسبد و گوشت تازه میان آنها بروید. ممکن است کسى از راه درآمد، حرام به عیش و نوش و تن‏پرورى بپردازد و یا بر اثر هر لذت حرامى، چاق و فربه گردد. در این صورت حزن و اندوه گناهان گذشته باید به گونه‏اى بر وجود او آتش زند که خواب و قرار را از وى بستاند. البته این حال براى هر توبه کننده‏اى حاصل نمى‏شود و این در واقع مرتبه‏اى از مراتب کمال توبه و استغفار است؛
6- سختى طاعت را بر بدنت بچشانى ؛ چنان که شیرینى گناه را به آن چشاندى. طاعت حق و طوق بندگى مولا، سختى‏ها و محدویت‏هایى دارد ؛ زیرا یک سلسله اوامر و نواهى هست که بر نفس اماره ناخوشایند است. در مقابل انجام گناه بر وفق مراد نفس اماره همسو با راحتى جسم است. پس همانگونه که نفس بر وفق مراد خود و بدن بر حسب طبعش، در راحتى و آسایش به سر مى‏برد و لذت گناه را مى‏چشید، باید سختى طاعت و مشقت پذیرش قید و بندهاى الهى و دینى را نیز بچشد. 
وقتى تمام این شرایط تحقق یافت آن گاه بگویى: «استغفرالله»، نهج البلاغه، کلمه 417 
شرایط صحت و کمال توبه :
شرایط و دستورالعمل توبه واقعى و صحیح، همان چهار مورد اول روایت یادشده است. اگر گناه کارى همان چهار چیز انجام دهد، توبه‏اش صحیح و جاى عقاب ندارد. البته توبه داراى مراتبى است فلذا شرایط دیگرى نیز دارد تا توبه کنندگان اگر قابلیت داشته باشند خود را از پایین‏ترین مرتبه توبه به مراتب بالاتر برسانند. این شرایط و آداب که انسان را از حداقل تحقق توبه و پایین‏ترین مرتبه آن به مراحل والاى توبه مى‏رساند شرایط کمال توبه مى‏گویند. براى عموم گناه کاران، تحقق شرایط صحت توبه کافى است و با تحقق آن گناه بخشیده مى‏شود ؛ ولى براى آنانى که به این حد قانع نیستند، راه باز است تا از برکات و آثار معنوى آن استفاده کنند و به مراتب بالاى انسانیت و مراحل بلند عرفان و معنویت دست یابند. 
با مطالعه شرح حال برخى از توبه کنندگان روشن مى‏شود که یک گناه کار، چگونه مى‏تواند به مقامات بسیار بلند عرفانى دست یابد.

منبع