آموزش نظم به کودکان و تربیت کودک منظم برای والدین یک امر مهم است ولی اکثر آنها از اینکه کودکشان از نظم و انظباط زیاد استقبال نمی کنند گله مندند. در این بخش 8 اصل و راه مهم تربیت کودک منظم را خواهید خواند.
با وجودی که انضباط شخصی یکی از شش مهارت مهم زندگی است که باید به کودکان آموخته شود، اما اغلب نادیده گرفته می شود. دلایل بسیاری برای اینکه چرا کودکان باید انضباط شخصی را بیاموزند وجود دارد. این مهارت مهمی است که در طول زندگی می تواند خیلی به آنها کمک کند. آموزش مهارت انضباط شخصی در طول زندگی کودک باید فرایندی در جریان باشد و شیوه های متفاوتی وجود دارد که والدین می توانند مهارت انضباط شخصی را ارتقا دهند و یا از آن حمایت کنند.
1- ساختاری را در نظر بگیرید
باید گفت که کودکان به یک برنامه منظم و روتین نیاز دارند تا بتوانند مهارت خودانضباطی را کسب کنند. قوانین شفاف و مشخصی را برای خانه وضع کنید و هر زمان که قانونی شکسته شد عواقب و پیامد آن را حتما اجرا کنید. این کار به کودکان می آموزد که باید انتظار چه چیزی را داشته باشند و آنها بهتر مهیای اتخاذ تصمیمات سالم و صحیح می شوند.
هر روز برنامه زمانبندی مشابهی را تهیه کنید. کودکان باید یک برنامه منظم صبحگاهی داشته باشند مانند خوردن صبحانه، شانه کردن مو، مسواک زدن و لباس پوشیدن. یک برنامه روتین هم برای بعد از مدرسه برایشان درنظر بگیرید. این برنامه به آنها می آموزد تا چگونه زمانشان را بین کارها و وظایف شان، تکالیف مدرسه و فعالیت های سرگرم کننده و تفریحی تقسیم کنند. همچنین مهم است تا برنامه زمانی منظمی هم برای خواب داشته باشند زیرا اهمیت استراحت و آرام گرفتن را هم به آنها می آموزد.
2- آموزش دهید
کودکان باید بدانند که چگونه تصمیمات سالم و صحیحی برای خودشان بگیرند. زمانی که پای کمک به کودکان در فراگیری نحوه اتخاذ تصمیم صحیح به میان می آید، یک شیوه مقتدرانه می تواند یکی از بهترین انواع تادیب و تربیت باشد، چرا که به کودکان کمک می کند تا دلایل ورای قوانین را درک کنند. به جای اینکه فقط به کودک بگویید، «به محض اینکه از مدرسه رسیدی اول تکالیفت را انجام بده،» دلیل زیربنایی آن را برایش توضیح دهید.
به او بگویید، «خیلی بهتر است تا اول تکالیف مدرسه ات را انجام دهی و بعد زمان آزاد داشته باشی، این زمان آزاد می تواند همانند پاداشی برای انجام تکالیفت باشد.» این می تواند به آنها کمک کند تا درک کنند چرا انجام این کار بهتر است به جای اینکه فکر کنند، «من باید تکالیفم را تا قبل از شام انجام دهم چون صرفا مادرم گفته که باید این کار را انجام دهم.» ایفای نقش یک مدل و الگو در این زمینه ها خودش می تواند شیوه ای عالی برای آموزش خودانضباطی به کودکان باشد. مسائل و مشکلات خاصی را که احتمالا کودکان با آنها مواجه اند را تعیین کنید و شیوه های متفاوت مواجهه و مقابله با آن مشکلات را به بحث و گفتگو بگذارید.
برای کودکان کوچکتر با نمایش به او نشان دهید که اگر کودک دیگری اسباب بازی اش را گرفت چگونه باید عکس العمل نشان دهد، به او حرف زشت و ناسزا بگوید یا او را بزند، شاید هم بتواند کار بهتری انجام دهد. با کودکان بزرگتر، هم می توانید با نمایش نشان دهید که چگونه در مقابل فشار همسالانش مقاومت کند یا در شرایط بد و ناایمن چه کاری انجام دهد. آموزش عملی و همراه با نمایش می تواند به کودکان کمک کند تا احساس آمادگی بهتری داشته باشند و نیز می تواند مانع عکس العملهای بی اختیار و غریزی از سمت آنها شود.
3- پیامدها و عواقب مشخصی را در نظر بگیرید
گاهی اواقت کودکان نیاز دارند تا با عواقب و پیامدهای طبیعی اعمال و کردارشان مواجه شوند. بچه ای که دائما تکالیفش را فراموش می کند و در خانه جا می گذارد، اگر مادرش هر زمان که او تکالیفش را فراموش کرد و جا گذاشت آنها را به مدرسه ببرد، او هرگز نخواهدآموخت که وسایل شخصی و متعلقاتش را خودش هر روز جمع و آماده کند. در عوض شاید باید با عواقب و پیامد این کارش از طرف معلمش مواجه شود تا اینگونه درس خوبی بیاموزد.
گاهی اوقات کودکان نیاز به پیامدهای منطقی دارند. بچه ای که خیلی خشن و بی ملاحظه با کامپیوتر مادرش بازی می کند، شاید بد نباشد که از بازی با آن محروم شود. یا بچه ای که صبح به سختی از خواب بیدار می شود شاید باید شب کمی زودتر بخوابد تا صبح راحت تر بیدار شود.
زمانی که والدین بر انضباط شخصی تمرکز می کنند، ضرورت دارد تا از جنگ قدرت ها اجتناب کنند. سعی نکنید تا فرزندان تان را وادار به انجام کاری کنید چون اینگونه آنها خود انضباطی را نخواهند آموخت. درعوض، پیامدهای منفی رفتار و کردارشان را که با آنها مواجه خواهندشد متذکر شوید و انتخاب هایی را در اختیارشان بگذارید. آنها باید بیاموزند که چگونه برای خودشان تصمیمات سالم و صحیح بگیرند آن هم با در نظر گرفتن ارزیابی و سبک و سنگین کردن ییامدها و عواقب.
4- مهارت های حل مسئله را به فرزندتان بیاموزید
مهارت های حل مسئله را به کودک تان بیاموزید و با کمک هم بر موارد خاصی از حل مسئله که مرتبط با خودانضباطی است کار کنید. گاهی اوقات از فرزندتان بپرسید در این مورد خاص چه فکر می کند این کار می تواند چشم او را برای خلق راهکارهایی درست و خلاقانه باز کند.
گه گاهی برای برخی از مشکلات راه حلهای ساده وجود دارد. برای مثال بچه ای که حاضر شدن و لباس پوشیدن در صبح برای مدرسه برایش کار سخت و مشکلی است، می تواند از شب قبل لباسهایش را آماده بگذارد. یا تایمری را روی پنج دقیقه تنظیم کند تا در عرض این زمان لباس بپوشد، این کار می تواند او را برای انجام این وظیفه اش آماده کند.
مشکلات و مسائل پیچیده تر ممکن است نیاز به مجموعه ای از آزمون و خطا از نوع مداخله داشته باشند.
نوجوانی که تکالیفش را انجام نمی دهد ممکن است قبل از اینکه خودش آنقدر انگیزه بیابد تا تکالیفش را خودش انجام دهد به یک سری تغییرات نیاز داشته باشد.
از محرومیت از امتیازات استفاده کنید. اگر موثر واقع نشد، سعی کنید تا بعد از زمان مدرسه در آنجا (مدرسه) بماند تا قبل از آمدن در خانه تکالیفش را انجام دهد.
تا زمانی که راه مناسبی را پیدا کنید حتما لازم است راه حل های متفاوتی را امتحان کنید، اما مدنظر داشته باشید که در طی این مسیر فرزندتان نیز باید همیشه حضور فعال داشته باشد.
5- هر بار و هر زمان یک رفتار را شکل دهید
خودانضباطی فرایندی است که تبحر و اصلاح آن سالها زمان می برد. از استراتژی های تربیتی متناسب با سن استفاده کنید تا در هر زمان یک رفتار خاص را شکل دهید.
به جای اینکه از بچه ای 6 ساله انتظار داشته باشید خودش به صورت خودکار و بدون کوچکترین تذکر و یادآوری تمام کارهای معمول صبحگاهش را انجام دهد، از یک جدول تصویری که روی دیوار نصب شده استفاده کنید که در آن شخصی را به تصویر کشیده که موهایش را شانه می زند، مسواک می زند و لباس می پوشد و حاضر می شود.
شما حتی می توانید از فرزندتان که دارد این کارها را انجام می دهد عکس بگیرید و نمودار خودتان را درست کنید.
در صورت لزوم، هر چند یک بار به فرزندتان متذکر شوید که به نمودار نگاه کند تا زمانی که او بتواند بدون نگاه کردن به نمودار خودش تمام وظایفش را انجام دهد.
سرانجام روزی می رسد که او اصلا به یادآوری و تذکر نیازی ندارد و برای انجام امور انضباطی اش اصلا به نمودار هم نیازی نداشته باشد.
6- پاداش
یک سیستم پاداش صحیح می تواند روش فوق العاده ای برای حل مشکلات خاصی که مرتبط با خودانضباطی است باشد.یک کودک پیش از دبستان که شبها حاضر نیست در تخت خودش بخوابد، جدول برچسب می تواند انگیزه قوی ای در او ایجاد کند.
برای بچه بزرگتری که تکالیفش را به موقع انجام نمی دهد و یا وظایفش را انجام نمی دهد، سیستم اقتصاد ژتونی می تواند خیلی مثمرثمر واقع شود. سیستم پاداش باید کوتاه مدت باشد. والدین می توانند به محض اینکه بچه ها در انجام این مهارتها مهارت کافی را یافتند به تدریج آنها را حذف کنند.
چندین پاداش وجوددارد که اصلا نیازی به هزینه کردن پول ندارد و والدین می توانند از اعطای امتیاز خاصی به فرزند، یا افزایش زمان بازی و کار با وسایل الکترونیکی بهره ببرند تا به فرزندان شان انگیزه دهند تا مسئولانه رفتار کنند.
7- تشویق
هر زمان که فرزندتان خودانضباطی بروز داد حتما او را مورد تحسین و تشویق قرار دهید. اگر فرزندتان به جای اینکه برادرش را کتک بزند از شما کمک خواست، بگویید، «کار فوق العاده ای انجام دادی که کمک خواستی.» گاهی اوقات کارها و رفتارهای خوب نادیده گرفته می شود در حالیکه تشویق و تحسین بچه ها برای اخذ تصمیمات درست و صحیح به احتمال زیاد باعث افزایش و تکرار چنین رفتارهایی در او خواهدشد.
حتی زمانی که بدون تذکر و یادآوری شما فرزندتان کاری را انجام می دهد او را تشویق کنید، بگویید، «خیلی کار خوبی کردی قبل از اینکه من بگویم شروع به انجام تکالیفت کردی!» یا «خیلی بهت افتخار می کنم که امروز خودت به تنهایی اتاقت را تمیز کردی.» حتی بگویید، «ممنون از اینکه بعد از خوردن غذا ظرفت را داخل سینک ظرفشویی گذاشتی. کارت عالی بود،» این کار باعث تشویق در تکرار عملکرد کودک می شود.
8- الگوی خودانضباطی باشید
بچه ها از شما و دیدن رفتار شما بیشتر می آموزند تا حرفهای شما.
اگر آنها ببینند که شما مدام امروز و فردا می کنید یا به جای شستن ظرفها ترجیح می دهید تلویزیون تماشا کنید، آنها نیز عادات شما را بر می گزینند. با داشتن رفتار مناسب و صحیح نقش الگوی خوبی را برای فرزندان تان ایفا کنید.
به آنها نشان دهید چگونه به وظایف شان عمل کنند، خشم شان را کنترل کنند و تصمیمات درست و صحیح بگیرند.
منبع
